ZEMİN SINIFLANDIRMASINDA LİKİT LİMİT DENEYİ

[trzghi]

ZEMİN SINIFLANDIRMASINDA LİKİT LİMİT DENEYİ

Zeminler inşaat mühendisliğinde hem temel altında taşıyıcı olarak hem de baraj, dolgu gibi yapıların oluşturulmasında kullanılan bir malzemedir. Zeminlerin kullanılma amaçlarına uygunluklarını belirlemek için sınıflandırılmaları gerekmektedir. Genel olarak kaba daneli ve ince daneli olarak ayrılan zeminler daha sonra kendi aralarında daha detaylı olarak sınıflandırılırlar.

Bu çalışmada; ince daneli zeminlerin sınıflandırılmasında kullanılan yöntemlerden likit limit deneyi anlatılmıştır.

2.KIVAM LİMİTLERİ

%50’sinden fazlası 76 mikron elekten geçen zeminler ince daneli olarak kabul edilirler ve ayrım için bu zeminlerin suyla karşılaştıklarında gösterdikleri kıvam ana kriter olarak kullanılır. Kıvam ile kohezyonlu zeminlerde zeminin sertlik-yumuşaklık durumu belirtilir. Bu durumlar genel olarak yumuşak, orta sert, sert gibi adlar alırlar. Kohezyonlu zeminler suyla yoğrulduklarında plastiklik özelliği kazanırlar. Plastisite kohezyonlu zeminlerin kırılmadan şekil alabilme özelliği olarak tanımlanabilir.

Kohezyonlu zeminler, su içeriği değiştikçe plastisite özelliklerine göre katı, yarı katı, plastik ve likit duruma geçerler. Atterberg 1911 yılında bu durumları ve bu durumları birbirinden ayıran su içeriklerini kıvam limitleri olarak tanımlamıştır. Kıvam limitleri likit, plastik ve rötre limiti olarak tanımlanmıştır.

Likit limit; zeminin kendi ağırlığı altında akabildiği en düşük su içeriğidir.

2.1. Likit Limitin Belirlenmesi

Likit limit kil-su karışımının sıvı halden plastiğe dönüştüğü su içeriği olarak tarif edilebilir. Likit limitin ölçümü için kullanılan iki yöntem vardır. Birinci yöntem Casagrande yöntemi diğeri ise düşen koni penetrasyon yöntemidir.

2.1.1. Casagrande Yöntemi

Casagrande yönteminde amaç; pirinç bir tas içine yatay olarak yerleştirilip, ortasına özel kaşığı ile bir oluk açılan çamurun, tas lastik tabana 10mm yükseklikten 25 kez düşürüldüğünde kapanmasını sağlayan su içeriğini bulmaktır.

2.1.1.1 Kullanılan Cihazlar

200 g-250 g ağırlığında yaş zemini içine alabilecek büyüklükte, paslanmaz, hava geçirmez kap

Palet bıçağı

Likit limit cihazı

Standart oluk açma bıçağı

Porselen bir pota

Plastik bir piset veya bir beher (Damıtık su dolu)

110±5°C lik etüv

2.1.1.2 Cihazın ayarlanması

Likit limit cihazının, her deneyden önce temiz, kuru ve iyi çalışır durumda olup olmadığı denetlenmeli, pirinç kabın serbestçe düşebilmesine ve menteşede yan oynamaların gereğinden çok olmamasına özen gösterilmelidir. Oluk açma bıçağı da temiz ve kuru olmalı, boyutlarının standartlara uygunluğu kontrol edilmelidir. Deney sırasında likit limit cihazı kabının kaldırılacağı maksimum yükseklik, kap ve en yüksek durumuna getirildiği zaman,

1 cm kalınlığındaki ölçeğin kap ile taban arasından kılı kılına geçebileceği biçimde ayarlanmalıdır.

2.1.1.3 Deneyin yapılışı

400 mikronluk elekten geçen malzemeden en az 200 g ağırlığında bir numune alınır. Zeminin 400 mikronluk elekten geçen yüzdesi kaydedilir. Numune cam plakanın üstüne konur; damıtık su katılarak, pek ve homojen bir hamur durumuna gelene kadar, palet bıçağıyla iyice karıştırılır. Sonra bu karışım, suyun numunenin her yanına işlenmesini sağlamak amacıyla, hava geçirmez bir kap içerisinde 24 saat süreyle oda sıcaklığında bekletilir.

Numune kaptan çıkarılır ve en az 10 dakika süreyle yeniden karıştırılır Elde edilen zemin- su karışımından bir miktar alınarak kap tabana oturmuş haldeyken içine konur, yüzeyi tabana paralel olarak düzlenir ve oluk açma bıçağı, menteşenin ortasından geçen çap boyunca kap içinde hareket ettirilerek, numune ikiye bölünür.

Krank kolu saniyede 2 devirlik bir hızla çevrilerek, iki yanda kalan zemin, oluğun dip kısmında 13 mm boyunca birbirine değene kadar, kap kaldırılıp düşürülür. Değmenin sağlandığı kesimin uzunluğu, oluk açma bıçağının ucuyla veya bir cetvelle

ölçülür. Oluktaki bu kapanmayı sağlayan düşüş sayısı kaydedilir.

Oluğun kapanmış olan kesiminin çevresinden, palet bıçağıyla alınan yaklaşık olarak 10 g ağırlığında bir numune alınarak su muhtevası ölçülür.

Aynı numune kullanılarak ve su muhtevası gittikçe artırılarak yukarıdaki işlemler en az beş defa uygulanır.

2.1.1.4 Hesaplamalar

Deney sonuçlandıktan sonra her denemede bulunan vuruş sayıları (düşüş) yatay eksende, su içerikleri de düşey eksende yarı logaritmik grafikte işaretlenerek noktalardan yaklaşık bir doğru geçirilir. Bu grafikte 25 vuruşa karşı gelen su muhtevası o zeminin likit limiti olarak belirlenir.

2.1.2. Konik Penetrometre Yöntemi

Konik penetrometre yönteminde amaç; belli ağırlıktaki bir konik ucun 5 sn süreyle bir kap içine doldurulmuş zemine batma miktarını ölçerek farklı su içerikleri için su içeriği-batma miktarı ilişkisinden likit limiti belirlemektir.

2.1.2.1 Kullanılan Cihazlar

Cam plaka : Kalınlığı en az 9 mm; 450 mm x 450 mm boyutlarında olan,

Palet bıçağı

Penetrometre

Koni : Paslanmaz çelik veya duralimin 35 mm boylu, yüzeyi cilalı, tepe açısı 30°±1° olan, (Koninin üst şaft ve mikrometre ile kütlesi 80,00 g ± 0,05 g olacaktır)

Metal kap : Düz tabanlı 55 mm çaplı ve 40 mm derinlikte,

Porselen pota : 150 mm çaplı,

Yıkama şişesi Piset : Damıtık suyla dolu

Desikatör

Çelik cetvel

2.1.2.2 Deneyin yapılışı

400 mikronluk elekten geçirilmiş 200 g numune cam plaka üzerinde palet bıçakların kullanılmasıyla suyla çamur haline getirilir. Çamur desikatöre konularak en az 24 saat bekletilir. Numune ertesi gün desikatörden alınarak en az 10 dakika süreyle karıştırılır. Hazırlanan numune metal deney kabına sıkıca, içinde hava kabarcığı kalmayacak şekilde yerleştirildikten sonra yüzeyi çelik cetvelle tesviye edilir ve penetrometre tabanına koyulur.

Koni zeminin yüzünü belirsizce çizecek düzeye indirilir ve mikrometre sıfır okuması alınır. Sonra düğmeye 5±1 saniye süreyle basılır. Süre sonunda son mikrometre okuması yapılır. İki okuma arasındaki fark koni penetrasyonudur.

Koni kaldırılıp dikkatle temizlenir.10g kadar bir su muhtevası örneği koni deliği civarından alınır ve su içeriği bulunur.

Yukarıdaki işlemler numuneye su eklenerek en az üç kez daha değişik su içeriklerinde yapılır. Bu su içerikleri penetrasyon değerlerinin 15 ile 25 mm arasında değişeceği biçimde ayarlanmalıdır. Kural olarak deney kurudan ıslak karışıma doğru yürütülür ve koniyle deney kabı her denemeden sonra temizlenir.

2.1.2.3 Hesaplamalar

Deney sonuçlandıktan sonra, Her okuma için su içeriği yüzde olarak yatay eksende, penetrasyon değeri ise düşey eksende işaretlenerek noktalardan yaklaşık bir doğru geçirilir. Bu grafikte 20mm penetrasyona karşılık gelen su içeriği zeminin likit limiti olarak belirlenir.

[silvio]

eline sağlık durduramıcaz galiba seni

[trzghi]

bişey değill