Bina ve İnşaat Teknik Tekstilleri (Builtech)

Tekstil malzemeleri yıllardır binalarda kullanılmaktadır. Bu malzemelerin kullanımı

sentetik liflerin kullanımı ile birlikte artmıştır. Günümüzde hava alanları, stadyumlar, spor

salonları, fuar ve gösteri salonları, askeri ve endüstriyel depolar gibi yerlerde bu malzemeler

oldukça sık kullanılmaktadır. Bu kumaşların binalarda kullanılmasının çok sayıda avantajı

bulunmaktadır. Bir kumaş kılıfının ağırlığı tuğla çelik veya betonun ağırlığının 1/30’u

kadardır. Bu sayede hem maliyet azalmakta hem de daha az takviye gerektirmektedir.

Tekstiller fuar veya spor faaliyetlerinde kullanılabilecek engelsiz açıklıklar (tekstille örtülen)

sağlar. Oldukça kolay kurulup oldukça kolay sökülürler. Kolay zarar görmez ve çabuk tamir

edilirler. Deprem v.b. afetlere oldukça dayanaklıdırlar. Membran yapılar da binalarda

kullanılmaktadır. Sentetikle kaplanmış veya lamine edilmiş kumaşlar mukavemeti ve çevresel

dayanımı artırmaktadır.



Çadırlar, tenteler ve güneşlikler gibi geçici yapılar tekstillerin en görünür ve belirli

uygulamalarından bazılarıdır. Bunlar, önceleri ağır pamuklulardan yapılırlarken, şimdi ise

daha hafif, mukavemetli, çürümeye, güneş ışıklarına ve hava etkilerine (sıkça ateşe) dayanıklı

sentetik malzeme çeşitlerine artan bir şekilde ihtiyaç duymaktadır. Oldukça yeni bir kategori

sayılan “mimari membranlar” spor stadyumları, fuar merkezleri (örneğin Greenwich

Millenium Dome) ve diğer modern binalar gibi yarı saydam yapıların inşaasında göze hemen sınırsızdır.

Bazı tekstiller duvarları rutubete karşı korumak için nefes alabilen membranlar olarak

kullanılırken; nonwoven cam ve polyester kumaşlar, halihazırda, çatı kaplama uygulamaları

için büyük ölçüde kullanılmaktadır. Lifler ve tekstiller bina ve ekipman yalıtımında da önemli

bir rol oynamaktadır. Cam lifleri şu anda tüm dünyada asbest liflerinin yerine

kullanılmaktadır.


Kompozitler genellikle inşaat alanında parlak bir geleceğe sahiptir. Mevcut cam

takviyeli malzeme uygulamaları, duvar panellerini, fosseptik depolarını ve sağlıkla ilgili

teçhizatları içermektedir. Cam, polipropilen ve akrilik lifleri ve tekstillerin hepsi betonun,

sıvaların ve diğer inşaat malzemelerinin çatlamasını önlemede kullanılmaktadır. Şimdi daha

yenilikçi bir kullanım köprü inşaasında camın bulunmasıdır. Japonya’da karbon lifi depreme

dayanıklı binalar için muhtemel bir takviye malzemesi olarak büyük bir ilgi çekmektedir

ancak bu malzemenin fiyatı halen geniş çaplı kullanım için yüksektir.



Betonların kuvvetlendirilmesi, kopma ve eğilme mukavemetlerinin artırılması

amacıyla lif kullanmak (fiber-reinforced concrete) artık tüm inşaat sektöründe yaygın olarak

başvurulan bir yöntemdir. Bu malzemeler kompozit olarak adlandırılmaktadır. Son on yıldır,

yapı sektöründe çimentoyu güçlendirmek maksadıyla lif takviyeli polimer (fibre reinforced

polymer-FRP) kullanımında önemli bir artış olmuştur. FRP genellikle polyester, vinil ester

veya epoksi polimer matrisinin içinde devamlı aramid, karbon ve cam elyafının

yerleştirilmesiyle elde edilir. Bu malzemelerin mekanik özellikleri çeliğe göre çok farklıdır.

Bu özellikler kullanılan elyaf ve reçine tipine göre değişmektedir. Genellikle FRP ler çeliğe

göre daha düşük ağırlıkta, düşük Young modülüne sahip fakat daha kuvvetlidir. Ayrıca bu

malzemelerin yük-uzama eğrileri dik olup, gevrek yapıdadırlar. FRP malzemelerin çeliğe göre

en önemli avantajları, çelik gibi korozyona uğramamalarıdır.


Binalarda iyi bir yalıtım sağlamak ve konfor şartlarının temini bakımından, yapı

sektöründe kaliteli binalar inşa edilmesinde önemli bir etkendir. Yalıtım denildiğinde

öncelikle ısı, su ve ses yalıtımı akla gelmektedir. Binaların çatılarında, iç duvar, döşeme veya

tavanlarında yalıtım amacıyla çok farklı tipte ürünler geliştirilmiştir.


Son yıllarda Amerikan DuPont firması, inşaat ve binaların kullanımları esnasında

ortaya çıkabilecek sorunları önlemek amacıyla Tyvek adı altında su yalıtım örtülerini

piyasaya sürmüştür. Tyvek örtüler, nemin atmosfere serbestçe ve güvenli bir şekilde çıkışını

sağlarken aynı zamanda hava girişini kısıtlayıp su girişini engeller ve böylece binaların dış

cephelerini korur. Tyvek, nefes alan su yalıtım örtüleri genel olarak esnek, yüksek yoğunluklu

polimerden mamul dokunmamış elyaf malzemeleridir.


Tekstil malzemeleri hafif olmalarından dolayı açık alanların üzerlerinin kapatılması

maksadıyla gün geçtikçe daha fazla kullanılmaktadır. Diyafram veya çadır bezi olarak

niteleyebileceğimiz bu teknik dokumalar farklı yapılarda, estetik amaçlı veya işlevsel amaçlı

kullanılmaktadır.44 Alıntı yapılan makalede diyafram veya çadır bezi olarak nitelendirilen

teknik dokumalara örnekler aşağıda verilmektedir



- Touluse Havaalanı Uçak Hangarı, Fransa-yapım yılı 1993, 1400 m² akrilik

kaplı PES/PVC membran

- “Burj Al Arab Oteli”, Dubai, dünyadaki ilk yedi yıldızlı otel-yapım yılı:

1999, 1550 g/ m² ağırlığında Dyneon ile kaplı cam elyaf membran (kanvas

1/1 dokuma kumaş).

- Ankara Hipodromu-yapım yılı: 1998, PVC kaplı polyester kumaş

- Turin’de Alışveriş Merkezi-yapım yılı 1999, 8500 m², PVC kaplı polyester

kumaş

- Roskil’de-Danimarka’da Avrupa’nın en büyük açık hava festivalinde tekstil

malzemesinden kurulmuş sahne, yapı yılı 2000, 1300 m², malzeme turuncu

renkli PVC kaplı polyester kumaş.

Bina ve inşaat teknik tekstilleri pazarı son yıllarda önemli gelişmeler gösteren teknik

tekstil alanlarından birisidir. Bu sektörün gelişimi büyük oranda yapı sektöründeki

gelişmelere bağlıdır.