Çizelgeleme Nedir?

Bilimin ve teknolojinin sürekli ilerlemesi insanlara konfor ve refah sağlarken, ekonomik rekabeti de firmalar açısından çok değişik boyutlara taşımıştır. Rekabetin sürdürülebilmesi için firmalar; ticari anlamda kazanılmış olan pazar ve müşteri portföyleri korunmaya çalışmakta, yeni pazarlar aramakta, yeni müşteriler oluşturulması için çalışmalar yapılmaktadır. Fakat rekabet üstünlüğü için mükemmel bir ürün tasarlama ve pazarlamaya yoğunlaşma yetmemektedir. Mükemmel müşteri hizmetini sağlamak ve teslimat tarihi için verdiğiniz sözleri yerine getirmek bunlar kadar önemlidir. Bunun için yapılması gerekenlerin biri; kapasiteyi talebe yanıt verebilecek düzeyde ve beklenmedik durumlara çabuk tepki gösterecek şekilde tutmaktır. Böyle bir üretim sisteminde yapılması gereken ilk çalışmalardan biride çizelgeleme (iş sıralama) dir.

Çizelgeleme, imalat ve servis endüstrilerinde çok önemli role sahip bir karar verme sürecidir. Bir firmada çizelgeleme fonksiyonu, matematiksel teknikler veya sezgisel yöntemler kullanarak sınırlı kaynakların görevlere tahsis edilmesi işlemini gerçekleştirir. Kaynakların uygun olarak atanması ile firmanın amaç ve hedeflerine eniyi şekilde ulaşması sağlanır.

Üretim sisteminde, atölye içindeki kabarık sayıdaki yarı mamul yığınları ve/veya bir kısım tezgahların çalışırken diğerlerinin boş durması gibi durumların gözlemlenmesi çizelgeleme problemlerinin varlığını ortaya koyar. Ayrıca, üretim kayıtları incelendiğinde görülebilecek yüksek seviyede fazla mesai, gecikmiş işlerin varlığı, düşük tezgah/işgücü kullanım oranları gibi istatistikler de çizelgeleme problemlerinin işaretleridir.

Çizelgeleme, belirli bir takım görevleri yerine getirmek üzere kaynakların zaman içinde tahsisi olarak tanımlanabilir. Bu tanımda görevler, içinde bulunulan ortama bağlı olarak değişik şekillerde adlandırılabilir. Genel olarak, belirli ürün veya hizmetleri meydana getirmek için gerekli olan faaliyetlerdir. Çizelgelemede üç unsur söz konusudur. Bunlar, üretim, kaynak ve zamandır. Bu unsurları göz önüne alarak çizelgelemeyi şöyle ifade edebiliriz. Çizelgeleme, belirli bir takım işleri yapmak için hangi kaynakların, ne zaman ve nasıl kullanılacaklarının tespit edilmesidir.